احتیاط واجب آنست که مکان نمازگزار مباح باشد، بنابراین کسى که درملک غصبى یا روى فرش یا تخت غصبى نماز مى خواند نمازش اشکال دارد، همچنین نماز در ملکى که منفعت آن متعلّق به دیگرى است (مثل این که در اجاره اوست) که نماز خواندن در آن بدون اجازه مستأجر اشکال دارد، همچنین در ملکى که مورد تعلّق حقّ دیگرى است، مثل این که میّت وصیّت کرده که ثلث مال او را به مصرفى برسانند تا وقتى که ثلث را جدا نکنند نمى توان در آن ملک نماز خواند.
مسأله 793ـ کسى که در مسجد نشسته اگر دیگرى جاى او را غصب کند و در آن نماز بخواند بنابر احتیاط واجب باید نمازش را اعاده کند.
مسأله 794ـ هرگاه در جایى نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد غصبى است نمازش صحیح است، همچنین اگر غصبى بودن جایى را مى دانست امّا فراموش کرد و بعداً به خاطرش آمد، ولى اگر خود غاصب فراموش کند و نماز بخواند نمازش اشکال دارد.
مسأله 795ـ هرگاه بداند مکانى غصبى است، امّا این مسأله را که نباید در جاى غصبى نماز بخواند نمى دانست، هرگاه در آنجا نماز بخواند بنابر احتیاط واجب نمازش را اعاده کند.
مسأله 796ـ کسى که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند چنانچه مرکب یا صندلى و زین آن غصبى باشد و مجبور نباشد بر آن مرکب نماز بخواند نماز او اشکال دارد، همچنین است اگر بخواهد در حال اختیار نماز مستحبّى را سواره بخواند.
مسأله 797ـ کسى که با دیگرى در ملکى شریک است اگر سهم او جدا نباشد بدون اجازه شریکش نمى تواند در آن ملک تصرّف کند و نماز بخواند.
مسأله 798ـ اگر با پولى که خمس و زکات آن را نداده ملکى بخرد، تصرّف او در آن ملک حرام است و نمازش هم در آن اشکال دارد، همچنین است اگر به ذمّه بخرد امّا هنگام خریدن قصدش این باشد از مالى که خمس یا زکاتش را نپرداخته پول آن را بپردازد که بنابر احتیاط واجب باید از آن اجتناب کند.
[155]
مسأله 799ـ هرگاه رضایت صاحب ملک از قرائن روشن و قطعى باشد نماز خواندن در آن ملک اشکالى ندارد، هرچند به زبان نگوید و بعکس اگر با زبان اجازه دهد امّا بداند قلباً راضى نیست نمى تواند نماز بخواند.
مسأله 800ـ تصرّف و نماز خواندن در ملک میّتى که خمس یا زکات بدهکار است حرام است، مگر آن که بدهى او را بدهند.
مسأله 801ـ تصرّف و نماز خواندن در ملک میّتى که به مردم بدهکار است با اجازه ورثه مانعى ندارد، مگر این که آن تصرّف مزاحم حقّ طلبکاران گردد.
مسأله 802ـ هرگاه بعضى از ورثه میّت، صغیر یا دیوانه یا غایب باشند تصرّف در ملک آنها و نماز در آن حرام است، ولى تصرّفات جزیى که براى برداشتن میّت معمول است اشکال ندارد.
مسأله 803ـ نماز خواندن در مسافرخانه ها و حمّامها و مانند آن براى مسافران و مشتریان که طبق متعارف وارد آنجا مى شوند اشکال ندارد، ولى در اماکن خصوصى بدون اجازه مالک جایز نیست، مگر آن که اجازه تصرّفى بدهد که معلوم شود براى نماز خواندن نیز راضى است مثل این که کسى را به ناهار یا شام یا استراحت دعوت کند که مسلّماً براى نماز نیز رضایت دارد.
مسأله 804ـ در زمینهاى بزرگ زراعتى و غیر زراعتى که دیوار ندارد و زراعتى فعلاً در آن نیست نماز خواندن و نشستن و خوابیدن و تصرّفات جزئى اشکال ندارد، خواه نزدیک شهر و روستا باشد یا دور از آن و خواه مالکین آن صغیر باشند یا کبیر، ولى اگر صاحبش صریحاً بگوید راضى نیستم یا بدانیم قلباً راضى نیست تصرّف در آن حرام و نماز نیز اشکال دارد.
مسأله 805ـ اگر مکان نمازگزار متحرّک باشد بطورى که نتواند کارهاى نماز را بطور عادى انجام دهد، نماز او باطل است بنابراین، نماز خواندن در کشتى و قطار و مانند
[156]
آن اگر بتواند کارهاى نماز را صحیح انجام دهد اشکال ندارد و اگر از جهت تنگى وقت یا ضرورت دیگرى ناچار باشد نماز را در کشتى و اتومبیل و مانند آن بخواند و قبله دائماً در حال تغییر باشد باید تا آنجا که مى تواند به طرف قبله برگردد و در حال برگشتن به سوى قبله چیزى نخواند.
مسأله 806ـ نماز خواندن روى خرمن گندم و جو و مانند اینها که مقدارى حرکت دارد جایز است به شرط این که بتواند واجبات نماز را انجام دهد.
مسأله 807ـ در جایى که به واسطه احتمال باد و باران یا فشار جمعیّت و مانند آن اطمینان ندارد که بتواند نماز را تمام کنداگر به امید تمام کردن شروع کند و به مانعى برخورد ننماید نمازش صحیح است.
مسأله 808ـ در جایى که ماندن در آن حرام است (مثلاً جایى که خطر خراب شدن سقف، یا ریزش کوه و آمدن سیلاب دارد) باید نماز نخواند و اگر بخواند احتیاط واجب اعاده آن است، همچنین روى چیزى که ایستادن و نشستن بر آن حرام است مانند فرشى که نام خدا بر آن نوشته شده است.
مسأله 809ـ بایددر جایى نماز بخواندکه بتواند واجبات راانجام دهد، پس در جایى که سقف آن کوتاه است ونمى تواند بایستد یاجاى رکوعوسجود ندارد نمازباطل است.
مسأله 810ـ شایسته است انسان رعایت ادب کند و جلوتر از قبر پیغمبر(صلى الله علیه وآله) و امام(علیه السلام)، نماز نخواند و در صورتى که نماز خواندن هتک و بى احترامى باشد حرام است و نماز هم اشکال دارد، در غیر این صورت نماز باطل نیست.
مسأله 811ـ باید در نماز، زن عقب تر از مرد بایستد و جاى سجده او از جاى
[157]
سجده مرد کمى عقب تر باشد و الاّ نماز باطل است در این حکم محرم و غیر محرم تفاوتى ندارند، ولى اگر میان مرد و زن دیوار یا پرده و مانند آن باشد، یا به اندازه ده ذراع (تقریباً 5 متر) فاصله باشد اشکال ندارد.
مسأله 812ـ اگر زن در کنار مرد یا جلوتر بایستد و باهم وارد نماز شوند نمازهر دو باطل است، امّا اگر یکى قبلاً وارد نماز شده، نماز او صحیح و نمازدومى باطل است.
مسأله 813ـ باید محلّ پیشانى نمازگزار از جاى ایستادن او به اندازه اى بلند نباشد که از صورت سجده بیرون رود و احتیاط واجب آن است بیش از چهار انگشت بسته بلند تر یا پست تر نباشد.
مسأله 814ـ بودن مرد با زن نامحرم در جاى خلوت که دیگرى نمى تواند به آنجا وارد شود اشکال دارد و احتیاط واجب ترک آن است و نماز خواندن در آنجا نیز اشکال دارد، همچنین نماز خواندن در محلّى که مجلس گناه است مثلاً در آنجا شراب مى نوشند، قمار مى زنند یا غیبت مى کنند.
مسأله 815ـ احتیاط واجب آن است که نماز واجب را در خانه کعبه نخوانند، ولى نماز مستحب اشکال ندارد، بلکه مستحبّ است در داخل خانه کعبه در مقابل هر زاویه اى دو رکعت نماز بخوانند، ولى نماز بر پشت بام کعبه خواه واجب یا مستحب اشکال دارد.
